Во изминатиот период имаше големи најави за т.н. зелени инвестиции во Р. Македонија. Од големи ветропаркови, постројки за биогас, големи соларни централи и какви сè не проекти. Меѓутоа, факт е дека реализацијата е како онаа на Владо Илиевски за три поени (одвај триесетина проценти). За причините за слабата реализација за тројка на нашиот плејмејкер нема да навлегуваме, но за дел од причините за бавниот развој на овој вид на проекти можеме да дискутираме повеќе. Има неколку работи кои се идентификувани како проблем. Пред да продолжиме мора да разјасниме дека Македонија е погодна за развој на сите видови на алтернативна енергија и ги има сите природни предуслови. Од биомаса, сончева па до ветерна енергија Македонија има сè што е потребно за развој на овие технологии и таков вид на проекти. Еве ги петте најголеми проблеми со кои се соочуваат оние кои сакаат да влегуваат во ваков вид на инвестиции.
5. Несоодветна инфрастуктура. Голем проблем за многу инвеститори е тоа што до микролокациите каде сакаат да градат енергетски објект нема никаков пат, а камоли некоја друга придружна потребна инфраструктура како електрична мрежа или водоводна мрежа. Тука државата мошне малку се грижи и речиси сето тоа му е оставено на инвеститорот во поголемиот број случаи. Ова е голем проблем со оглед дека голем број на локаци кои се погодни за градба на енергетски објекти немаат електрична мрежа во близина. Инвестирањето во нови трнасформатори и носење на електрична мрежа во непосредна близина на енергетскиот објект е оставено на самиот инвеститор. А сето тоа може да чини многу и значително ја зголемува инвестицијата.
4. Недостапност до егазктни мерења и некои студии. Тешко се доаѓа во Македонија до конкретни податоци доколку некој инвеститор има потреба од нив. За пример ќе ги наведеме само студиите и мерењеата кои се направени на одредени микролокации во Македонија, а кои се тешко достапни за секој кој се интересира за нив. Без разлика што државата преку свои компании стои позади тие испитувања, ѓаволски тешко е да се дојде до нив.
3. Дозволи и лиценци од државата. Големите административни процедури за добивање на сите потребни лиценци и дозволи се една од пречките при инвестирање во зелени проекти во Македонија. Тој процес може да трае и подолго време од она време кое е пропишано со закон. Друг момент се дозволите за субвенционирана цена за одреден вид на обновлива енергија. Имено, поголемиот дел се распределени на одредени фирми кои веќе со години ги имаат, а сепак не се решаваат да инвестираат и да ги искористат. Зошто е тоа така, која е нивната вистинска мотивација што ги натерала да ги земат тие дозволи е нешто за дебатирање. Факт е дека многу малку се работи и со мали исклучоци тие дозволи седат во фиока, а времето врви и нивната вредност се намалува со секој поминат ден.
2. Долги процедури за добивање на средства од ЕУ фондови. Мошне е тешко да се земат пари за зелен проект од ЕУ фондови за Македонија. Мошне мал е бројот на такви компании кои својата зелена инвестиција ја поткрепиле со финансиска помош на еден од фондовите кои се достапни за такви инвестиции. Долгите процедури и обемната администрација не се случај во земјите на ЕУ. Таму побрзо и со помалку документи се доаѓа до средства од ваквите фондови. Затоа има голема разлика меѓу искористеноста на овие фондови во Македонија и остатокот од европските држави.
1. Трансформација на земјиштето од земјоделско во градежно. Ова е можеби најголемата пречка за многу зелени инвестиции. Речиси 90% од земјиштето на кое се планира некоја ваква инвестиција е земјоделско земјиште кое треба да се трансформира во градежно. Процедурата е долга и мачна за трансформација на истото и понекогаш може и да не се успее да се претвори во градежно земјиште што е прв услов за градба.
Иако ова се само дел од проблемите со кои се соочуваат оние кои сакаат да инвестираат во ваков вид на проекти, ова се најбитните кај кои ако се корегира нешто би се направило голема работа во поддршката на развојот на обновливата енергија во Македонија. Затоа се надеваме дека ќе се преземе нешто да се подобри ситуацијата на ова поле како што се надеваме дека ќе се подобри шутот на Владо Илиевски за три поени. За крај ѝ посакуваме среќа на денешниот натпревар на Македонија, добар шут за три поени на Владо Илиевски и подобра реализација на Македонија на полето на зелени инвестиции.
One Comment
Игор Мишевски
Обично се согласувам на критиките упатени кон државата, и се согласувам со сите точки освен со точката 2. Имено екој што почнува проект на соларна централа, знае дека веќе има субвенција на откупната цена, и поради тие поволности, не можат да земаат грант од некого бидејќи тоа би било двојно финансирање. Доколку се работи за изработка на студии и проекти, тука исказот е точен, бидејќи иако постојат средства кои можат да се користат за вакви активности, тие остануваат неискористено.
Е сега за реализаијата ја би додал една нулта (0) точка која мислам дека е пресудна. Тоа е алчноста на првите носители на лиценци. Имено три од проектите за сончеви централи ги имам проучено, сите три имаат незаокружена финансиска конструкција, т.е. немаат доволно пари да ги дореализираат проектите. Причините се следниве, една од трите централи е готов бизнис кој се продава на некој инвеститор кој ќе може да инвестира во проектот. Имено оваа компанија ја зела лиценцата за субвенционирана цена на струјата, за да може подоцна да го продаде целиот бизнис, поради ограничената количина на лиценци по kW. Тука се работи за класична алчност, бидејќи бев посредник за еден чешки инвеститор, кој буквално рече: „Вие Македонците сте луди, ако централа со лиценца не почне да работи веднаш, автоматски оди во загуба“.
Другите две централи по мои сознанија бараат дополнителни средства да ја заокружат рамката на инвестицијата за да започнат со реализација. Меѓутоа мое мислење е дека ова одамна требало да го направат.
Значи, колку и да не чинат условите во државата, претприемачите се тие кои треба да се изборат и да го истуракаат проектот до крај. На пример, претходноспомнатиот чешки инвеститор, беше спремен да изгради пат до 5 км за пристап на камионите кои ќе ја носат опремата. Како држава „зелени“ (незрели) сме и за бизнис и за обновливи извори, но се надевам времето ќе не научи 🙂