Ладна фузија – научна фантастика или научен факт? (втор дел)

Резултатите од експериментот на Понс и Флаишман веднаш предизвикаа огромен интерес во  научната јавност, а случајот доби и интензивен медиумски третман, со надеж дека решени се сите енергетски проблеми во светот.

Хипотезата на двата научници била дека големата способност за компресија на деутериумот (изотоп на водород) и неговата подвижност, кои можат да се постигнат при процес на електролиза користејќи паладиумски електроди, може да резултира со ладна фузија. За да ја проверат својата теорија, тие спровеле експеримент со електролиза на тешка вода, при што спроведувале струја низ паладиумските електроди континуирано неколку недели, а повремено била додавана тешка вода во садот. Забележале дека дел од деутериумот се акумулира на катодата, но остатокот би пропуштен надвор од садот каде се соединувал со кислородот произведен од анодата. Во поголемиот дел од времето излезната енергија била во границите на предвиденото, земајќи ја предвид влезната енергија, а температурата била стабилна и се одржувала на околу 30°C. Но, во некои моменти, сосема неочекувано, температурата нагло пораснувала и до 50°C без промена на влезната енергија. Овие изблици на топлина траеле по два и повеќе денови и се повторувале повеќе пати во текот на еден експеримент. Енергијата што се ослободувала за време на овие периоди била многу повисока од вложената енергија во системот.

Во март 1989 Флаишман и Понс ги објавија резултатите од овој експеримент во едно научно списание и преку конференција за печатот. Но, тука почнале и нивните проблеми ипроблемите на ладната фузија. После првичната еуфорија, голем број научници низ целиот свет се обиделе да го повторат експериментот, но без успех. Дополнително, Понс и Флаишман признале дека направиле грешка при тврдењето дека добиле нуспродукти (неутрони и тритиум) како резултат на реакцијата. Сето ова доведе ладната фузија да биде прогласена за мртва за неполн месец.

Скоро секој весник и научно списание веќе гледаше на овој процес како на некоја лоша идеја од лош филм, или во најмала рака беше сметана за псевдонаука. Дури и фондовите за истражување пресушиле, како и државната помош и поддршка. После ова, секој кој се занимавал со откривање на тајните на ладната фузија бил сметан за циркузант, а не за научник. Ниту научните списанија веќе не прифаќале публикации на оваа тема. Остана само мал дел на научници ентузијасти кои не ја изгубиле надежта за добивање бесплатна енергија од чаша морска вода. Но и кај нив постои еден вид автоцензура. Наместо терминот ладна фузија денес се користат политички коректни (и отпорни на потсмев) изрази како Low Energy Nuclear Reactions (LENR), Chemically Assisted Nuclear Reactions (CANR), Lattice Assisted Nuclear Reactions (LANR), Condensed Matter Nuclear Science (CMNS) или Lattice Enabled Nuclear Reactions.

Поголемиот дел од овие научници користат слична опрема, која најчесто содржи електроди од метал како паладиум или никел, водород или деутериум во форма на вода, гас или плазма и некој катализатор како електрична струја, притисок, ласерски зраци, магнетизам или акустични бранови. Користејќи ваква апаратура, одреден број научници постигнале моголеми или помали успеси во добивање на поголема количина излезна енергија. Најзабележителни се резултатите на јапонскиот истражувач Јошиаки Арата од Универзитетот во Осака, кој користел електроди од смеса од паладиум и циркониум. Неколку месеци подоцна, друг јапонски научник, Акира Китамура од Кобе Универзитетот, објави дека успешно го повторил експериментот на Арата.

Можеби најмногу прашина последниве години подигна италијанскиот физичар Андреа Роси, кој објави дека конструирал мал уред за ладна фузија кој функционирал совршено. Дури имал и илјадници нарачки од целиот свет. Но, главниот проблем како на Флаишман и понс, така и на Роси, е што никогаш не понудиле целосни детали за експериментите, па останатите физичари не можат да ги потврдат нивните резултати. Дел од вината за ова лежи и во тоа што бироата за патентирање не прифаќаат апликации за патенти за ладна фузија.

Освен во властите и големите корпорации, ладната фузија има свои непријатели и во законите на физиката. Имено, според најголемиот број мејнстрим физичари, овој процес не е возможен од неколку причини. Прво, заради силите кои делуваат на самите јадра, за кои пишувавме во првиот дел од овој напис. Втората голема причина е отсуството на стандардните продукти на една фузиона реакција, меѓу кои и гама зраци. Трет и најголем проблем кај ладната фузија е што не постои цврсто конципирана теорија со сите нишани. Останатите научни недостатоци вклучуваат неможност за репродукција на експериментот и резултатите, погрешно читање на истите, лошо калибрирана опрема итн.

Но, и покрај сите подеми и падови, денес не е толкав ерес да се зборува за ладна фузија. Напротив, сè поголем број на институции се занимаваат со оваа проблематика, а најмногу предничат Русија, Јапонија и Италија. Дури ни медиумите не се повеќе толку лошо настроени кон овој концепт, па така сè повеќе мејнстрим медиуми објавуваат вести и написи на оваа тема, како научно-технолошкиот магазин Wired, NBC и други, а влијателниот Forbes на последниот ден од минатата година објави напис со наслов „2012: Година на ладната фузија?“.